 |
 |
| Xtrapolair |
 |
De verwantschap van het verschil
Linda Arts en Reinoud van Vught
Op voorhand kun je je niet zo goed iets voorstellen bij een gezamenlijke expositie van Linda Arts en Reinoud van Vught. Je treft ze in levende lijve wel regelmatig in elkaars gezelschap aan, zodat er een vermoeden is van een kunstzinnige verwantschap, maar die kun je niet verbinden aan de uiterlijke gedaante van hun werk, want die is net zo verschillend als de manier waarop ze als persoon uiterlijk verschillen. Er moet dus sprake zijn van een verbintenis die aan het uiterlijk vertoon voorbij gaat en die te maken heeft met een ervaring die niet zozeer met de visuele waarneming van doen heeft, maar eerder met een ondervinding die je gewaarwording kunt noemen, de verwantschap van het verschil.
Linda Arts en Reinoud van Vught maken allebei schilderijen. Dat is een overeenkomst die nog niets te betekenen heeft, want die afzonderlijke schilderijen hebben een verwantschap die je nauwelijks aan visuele referenties kunt verbinden, maar wel aan atmosferische componenten als licht en ruimte. Want daar gaat hun beider werk over. Arts maakt daarbij de keuze voor een gestrengheid van beperking in kleur en vormentaal die vooral een optische sensatie veroorzaakt die je als beschouwer rationeel probeert te verklaren om daarin jammerlijk te mislukken. Van Vught kiest voor een kleurrijk palet en referenties aan natuurlijk vormen van groei, bloei en verval die je als kijker gevoelsmatig ondergaat. Maar die rationele en gevoelsmatige ontdekkingen hebben de gelijkwaardige sensatie dat je iets raadselachtigs in je eigen blik ondergaat, waarvoor je geen verklaring in hun schilderijen vindt.
Tegenover de schilderijen van Arts en Van Vught onderga je iets ruimtelijks dat zich tussen jou en het kunstwerk in bevindt, en waarin je blik zich oplost, waarin je wordt opgenomen, waar je deel van uit gaat maken. Je wordt het schilderij. Daarmee worden die schilderijen uiterst persoonlijk van karakter, niet zozeer in de manier waarop de kunstenaar zich met zijn schilderij vereenzelvigt, maar in de wijze waarop je als beschouwer buiten jezelf treedt om toegang tot het werk te krijgen. Om tot deze schilderijen door te dringen, moet je het eigen standpunt verlaten en vergeten wat je tot nu toe hebt gezien en waar je wereldbeeld op is gebaseerd.
Dat schilderijen daartoe in staat zijn, is een specifieke kwaliteit die in andere middelen waarin de kunst zich uitdrukt in veel mindere mate wordt ondergaan. Tekeningen laten zich vooral voorstaan op een vorm van persoonlijke intimiteit en een voorlopige aanwezigheid. Sculpturen manifesteren zich juist nadrukkelijk en onafwendbaar. De enige die zich ervan af kan wenden is de beschouwer; het beeld zelf doet dat niet. Film en video of andere werken met een tijdsverloop omcirkelen de kijker en kaderen hem in. De performance brengt een tijdelijke uiteenzetting tot stand die een confrontatie is met je onverschilligheid ten aanzien van menselijk gedrag die je begrip ervoor overstijgt, waardoor je des te harder op jezelf terugvalt. Grafiek heeft als eerste beweegreden dat het op de hand kan worden bekeken en dat het de tastzin van de ogen aanspreekt. Het schilderij daarentegen is altijd eropuit om buiten zichzelf te treden en in de ruimte die tussen hem en de kijker ontstaat een emotionaliteit te realiseren die je niet kunt duiden of herkennen. Dat kan voor al die andere vormen van kunst ook gelden, maar in de schilderkunst is het de eerste voorwaarde voor de geloofwaardigheid van de zelfstandigheid van het kunstwerk. Je treft het niet aan in het doek of in de verf, maar daarbuiten. Daarom moet je ook altijd enige afstand tot het schilderij bewaren, omdat je anders de ruimte teniet doet die aan de schilder is voorbehouden. Natuurlijk is het verleidelijk om de verf op het doek aan te raken, maar daaraan toegeven is een inbreuk op de privacy van de kunstenaar. Met hoeveel mensen je ook een schilderij kunt bekijken, het is nooit een collectieve aangelegenheid. Andere mensen staan bij het bekijken van een schilderij altijd in de weg, zelfs als ze op een paar meter afstand pas in de deurpost van de tentoonstellingsruimte staan. Het is toch alsof iemand over je schouder meeleest in je boek, een passage die je in de persoonlijkste betrekking tussen jezelf en de tekst ondergaat en die zelfs voorbij gaat aan wat we intimiteit noemen, omdat die in feite alleen tussen twee wezens tot stand kan komen. Tussen de kijker en het schilderij komt iets anders tot stand dat je ruimtelijke verlatenheid kunt noemen. Je weet niet waar je bent en waar je naar kijkt.
De titel van deze tentoonstelling bij Stduio Van Dusseldorp, ‘Xtrapolair’ suggereert dat er een tegengestelde intentie bij de kunstenaars aanwezig is. Dat is tot op zekere hoogte zo en dat is afleesbaar aan het uiterlijk van hun werk en hoe zich dat heeft ontwikkelt. Daaraan voorbij gaat echter hun beider oogmerk om door middel van vaste materie, verf op doek of paneel, een ongrijpbare en zelfs onzichtbare verbinding tot stand te brengen tussen wie ze zijn en wat ze laten zien. Daar zit niets tussen en toch is het een oneindige ruimte waarin je als kijker de vrijheid hebt om er eindeloos in te verblijven.
Linda Arts en Reinoud van Vught maken die verlatenheid aan de kijker gewaar, maar wat zij teweegbrengen, daarvoor ben je zelf minstens zo verantwoordelijk. Dat is ook een kwaliteit van de schilderkunst die nogal eens wordt veronachtzaamd, maar waar je bij deze kunstenaars niet omheen kunt. Zij hebben weliswaar iets ongevraagd gemaakt, wat ze de kijker voorhouden, maar daarmee zijn ze nog niet verantwoordelijk voor de verhouding die de kijker ermee aangaat. Daarvoor ben je als kijker toch op jezelf aangewezen. Je gaat daarbij voorbij aan de vraag wat je ziet of wat het schilderij voorstelt, of zelfs waarover het gaat. Bij deze schilderijen doet dat allemaal niet ter zake als je bij jezelf te rade gaat wat jij te betekenen hebt in relatie tot dit werk: waar sta jij voor, wat stel jij voor, waar gaat het bij jou over. Nou, je staat voor een schilderij van Reinoud van Vught of Linda Arts en je stelt voor om die aandachtiger te bekijken dan je van tevoren van plan was en het gaat erover dat je alleen in jezelf kunt aantreffen wat het kunstwerk voor jou betekent en dat je daarvoor niet bij de kunstenaar te rade kunt gaan.
Alex de Vries
15 november 2009
|
|
| Informatie |
| Van 15 november 2009 tot 20 december 2009 |
|
| Deze expositie is afgelopen |
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
